Oogcontact

Stel je een steppe voor waar mammoeten zij aan zij lopen met dinosauriërs. Waar wolkenmassa’s aan de hemel drijven en de mens nog een speelbal is van de elementen. Opstaan met de zon, naar bed gaan met de maan. Nou ja ‘bed’, wat takken en bladeren in een grot. Maar zelfs zo’n koud hol kan een thuis worden als je hem deelt met iemand van wie je houdt. Of met wie je op jacht gaat. Om dit samenwonen en -werken plezierig te laten verlopen, zal enige vorm van communicatie moeten bestaan. En iedereen weet dat ogen spreken. Maar al gauw hadden we hier niet meer genoeg aan.

Gebarentaal

De expressieve mogelijkheden van onze kijkers zijn redelijk veelzijdig: je kunt vrolijk kijken, boos, smekend, verliefd of verveeld. Je kunt ze laten rollen, sluiten, knipogen en wijd opensperren, maar daarmee houdt het dan ook op. De communicatie bleef beperkt, dus al snel betrok de oermens zijn handen bij het contact met zijn medemens. Hij merkte op dat anderen in dezelfde richting keken als hij ergens naar wees. Dat ze stopten als hij zijn hand ophief. Dat ze begonnen te lachen als hij zijn duim opstak. Zelfs de sabeltandtijgers knielden gedwee voor hem neer als hij zijn duim naar opzij stak. Nog steeds gebruiken wij dit lift-signaal.

Spraak

Op zekere dag liet de oermens een rotsblok op zijn voet vallen. Hij sperde zijn mond ver open en een machtige gil kwam tot leven. De overburen kwamen op zijn geroep af om te zien wat dat voor vreemd geluid was. Hmmm, de man streek nadenkend over zijn kin (en voet). De dag erna werden zijn tenen niet belaagd, maar was het toiletpapier op. Weer gilde de man en weer kwam de buurman aansnellen. Geluid maken bleek toch wel handig te zijn. Al snel verzonnen ze de gekste woorden en zinnen. Spreken was een prima manier om te communiceren, zelfs op redelijke afstand.

Rooksignalen

Al snel verspreidde de mens zich verder en verder, klauterend, jagend, landbouwend. Toen, het was op een dinsdag geloof ik, gebeurde er iets opmerkelijks. Een Native American, S. Quaw genaamd, liet een sappige bison-lendebiefstuk aanbranden. Volledig nutteloze actie zou je denken, maar niets is minder waar! Al gauw walmde de rook en met een gil van schrik gooide de vrouw een doek over de braadpan. Even later haalde ze hem er weer af, benieuwd of het vlees gered was. Maar nee, de vlammen laaiden weer op. Hup, weer die doek eroverheen. Een paar minuten later hoorde ze hoefgetrappel en zag ze haar man in razende vaart op haar af galopperen. ‘Wat is er aan de hand?’, vroeg hij, terwijl hij zich van zijn mustang liet glijden. Hmmm dacht ze. De rooksignalen waren geboren.

Brieven

Vanuit Egypte kwamen de hiërogliefen en papyrus over water en land. Sierlijke tekens, prachtige symbolen. Voor het eerst konden boodschappen vastgelegd en over grote afstand vervoerd worden. Ook al vlogen je kinderen uit, je kon toch met hen in contact blijven door een brief te sturen. Deze werden eerst per Pony Express vervoerd, en na uitvinding van het wiel ook per postkoets, auto, trein, vliegtuig. Brieven vertelden een geheel eigen verhaal, een persoonlijke boodschap over oneindige afstand.

Telefoon, GSM, internet, SMS, email, MSN, Skype, Irc, Hyves, Facebook, iPad, Blackboard 9.0…

De afgelopen decennia is communicatie in een stroomversnelling geraakt. Soms lijkt het wel een natuurramp, het is haast niet bij te houden. Deze geschiedenis is recent en ik hoef dan ook niets meer uit te leggen. Maar wees niet bang: je verdrinkt niet in deze stroom! Laat je ontspannen meevoeren en kom aan land als het nodig is. Gewoon alles uitzetten en met je partner een glas wijn drinken op de bank. Dan is de cirkel weer rond: oogcontact…